Gamen en ukkies: tips voor opvoeders

Datum: 10 april 2025

Tijdens de Media Ukkie Dagen 2025 staan we stil bij het thema ‘samen met media’. Een belangrijk onderwerp, want media samen ontdekken brengt veel voordelen met zich mee. Hoe is dit thema van toepassing op gamegedrag van jonge kinderen? Wat zijn de kansen en risico’s van gamende ukkies (kinderen van 0 t/m 6 jaar)? Peter Nikken, Emeritus Lector en eigenaar van Jeugd en Media Advies vertelt er meer over.

Een familie speelt samen een videogame en danst in de woonkamer

Uit het jaarlijkse Iene Miene Media onderzoek voor het Netwerk Mediawijsheid blijkt dat jonge kinderen media steeds vaker gebruiken, waaronder ook games. Vanaf een jaar of vier gaan ze daar meer tijd aan besteden. De onderzoeksresultaten laten zien dat de industrie zich steeds meer op deze jonge doelgroep richt. Er komen meer games voor hen op de markt. En kinderen maken daar ook gebruik van.

Mogelijkheden en uitdagingen

Peter Nikken: ‘Vanaf een jaar of drie zijn kinderen (fysiek gezien) goed in staat om te gamen. Kies voor leuke games waar jonge kinderen iets van leren, zoals letters, vormen en kleuren. Als je games selecteert met een PEGI-3 classificatie (alle leeftijden), dan kan je ervan op aan dat er geen grof taalgebruik in voorkomt en ook geen beelden of geluiden die jonge kinderen angstig maken.’

Games kunnen erg leuk en leerzaam zijn. Een keerzijde kan zijn, dat kinderen zich in een spel verliezen. En moeilijk kunnen stoppen. Dat is ook niet gek: veel games worden gemaakt om je aandacht zo lang mogelijk vast te houden. Het is daarom van belang dat ouders en opvoeders een gezonde balans bewaken tussen schermtijd en offline activiteiten. Peter Nikken: ‘Te veel schermtijd vormt één van de belangrijkste risico’s, die vaak ook door opvoeders worden erkend. Voor de gezonde ontwikkeling van jonge kinderen is het essentieel om voldoende te bewegen, tijd buiten door te brengen en frisse lucht in te ademen. Onderzoek toont bovendien aan dat te veel schermtijd schadelijk is voor de ogen en de kans op bijziendheid vergroot. Reden genoeg dus om die balans goed te bewaken.’

Hij geeft als tip mee om de schermtijd te bewaken met behulp van een neutrale timer (zoals een wekker), in plaats van zelf in te grijpen. Omdat kinderen dit vaak makkelijker accepteren. ‘Let wel goed op het moment van stoppen. Forceer geen onderbreking midden in de game, want dat kan frustrerend zijn’, aldus Nikken. Op www.gamewijzer.nl kan je hier per game informatie over vinden. Niet elke game kan namelijk op pauze: in veel (online) games speel je korte wedstrijdjes. En als je middenin een wedstrijd stopt verlies je. Spreek bij deze games af hoeveel potjes er gespeeld mogen worden. Voor games die op pauze kunnen, kan je een schermtijd in minuten afspreken.

Online wereld samen verkennen

Wanneer opvoeders actief betrokken zijn bij het mediagedrag van hun kinderen, heeft dit positieve effecten. Dit kan door media samen te gebruiken. Peter Nikken: ‘Kinderen vinden het leuk om samen spelletjes te spelen, filmpjes te kijken of andere dingen online te doen. Het voordeel is dan dat je direct kunt zien welke games ukkies spelen, hoe ze reageren, wat goed gaat en waar ze begeleiding nodig hebben. Op deze manier leren jonge kinderen veel meer van hun online activiteiten dan wanneer ze alleen spelen.’

Het is essentieel dat opvoeders weten wat hun kinderen online doen, zoals de games die ze spelen. De Gamewijzer website kan hierbij goed helpen door informatie te geven over actuele games. Het helpt ouders ook om te begrijpen hoe ze hun kinderen kunnen begeleiden bij het gamen. Bijvoorbeeld omdat je er leest of een game ‘zo maar’ op pauze kan of niet. En of je kunt chatten met vreemden. Maar ook hoe je je instellingen daarop aanpast.

“Door samen te gamen en erover te praten, leren jonge kinderen er meer van.”

Peter Nikken

Uit de Iene Miene Media monitor blijkt dat opvoeders vaak wel samen met hun kinderen naar YouTube-filmpjes of tv kijken, maar dat ze minder betrokken zijn bij gamen. Het is ook goed om samen te gamen en te praten over wat kinderen meemaken in games. Zo wordt mediagebruik een leuke gezamenlijke activiteit voor opvoeders en kinderen.

Schadelijkheid versus geschiktheid

De leeftijdsadviezen van PEGI geven aan welke (mogelijk schadelijke) elementen een game bevat. Dit kun je meenemen bij het uitkiezen van een game. In games met een PEGI 3 classificatie zit weinig tot geen geweld, en komen geen enge scènes voor.

Een game met een PEGI 3 advies – vergelijkbaar met de Kijkwijzer-classificatie ‘alle leeftijden’ – bevat geen schadelijke elementen. Maar dat wil niet zeggen dat de game voor elk kind geschikt is. Zo krijgen ook hele ingewikkelde puzzelgames een PEGI 3, of games die geen heftige beelden bevatten maar wel verwijzen naar complexe onderwerpen (bijv. een scheiding, of de dood). Ook goed om te weten: een PEGI classificatie (waaronder PEGI 3) zegt niets over de aanwezigheid van in-game aankopen of chat-functies.

Om te beoordelen of een game dus ook geschikt is voor je ukkie, kun je online extra informatie opzoeken over de inhoud – bijvoorbeeld op gamewijzer.nl. Daar lees je waar de game precies over gaat en of je geld kunt uitgeven, reclames kunt kijken of chatten met vreemden. Kun je een game niet vinden? Laat het aan de redactie weten, dan wordt de game toegevoegd.